Monday, October 18, 2010

Tal Heer Nutag Minu (yum bichihgui baisan blogtoo baisan bichlegee iishee oruullaa)

Mongoliin mini tal uneheer hyazgaargui uujim bilee. Talaa duuraigaad hun ni hurtel hyazgaargui, uujim, augaa setgeltei baidag gedeg. Mongolchuud bid chini bas l ih taivuu, uujuuhan, amar amgalan humuus shuu.
Zah ni haragdahgui, zeregleeten myralzah ene talaa mon ch ih sanah yumdaa. Hun eh nutagtaigaa huin holbootoi baidag gedeg ni ih unen baidag. Hunii gazar udah tusam eh oron, eej aav, elgen sadandaa yamar ih hairtaigaa medreh ni ih iluu baidag uchriig bi medlee. Hervee bi eh orondoo, eej aav, elgen sadniihaa derged baisan bol eniig barag medrehgui baisan bolov uu.
Oirdoo neg minii setgel neg l bish namar bolood shuvuud butsaad ireheer eh nutgaa, eej aavaa, elgen sadnaa sanagalzah ni ih bolj baih shig. Zurag haraad, shuleg nairaglal unshih tusam nulims unagah ni ih boljee. Namar bolj shuvuud butsahaar hunii setgel ih gegelzdeg gej nom zohioloos unshij baisan bolohoos oort ingej tohioldonoo gej yostoi l zuudelsengui yavlaa. Getel uneheer gegelzene, sanagalzana gedeg ugiig oirdoo bainga l medreh bolj baina. Deer ni bi ch bas ih nulims unagah durtaig heleh uu. Hari hel deer bichsen bacteriiin tuhai unshihaasaa ayalguut saihan mongol hel deer mini bichsen shuleg, nairaglal unshihiig iluud uzen, shono dol boltol interneted suuj, noiroo huljaan, nudee norgon, enehuu heden oguulberiig holboj suuh ni eh nutgaa sanagalzah gandsan setgeldee hur boroo oruulan devteeh yum daa. Tegeed ih erdemten zohiolch Tsendiin Damdinsurengiin "Buural Eej" nairaglalaas sanaj baigaa heden moriig end oruullaa.
...Тал сайхан нутагтай билээ
Тамсаг сайхан устай билээ
Таван хошуу малтай билээ
Тараг айраг элбэгтэй билээ...

Gurvan jiliin omnoh bichleg. Ergeed unshihad sonin baina. Harin nulims ene ter garaad baih ni gaigui baina. Ter uyed setgel sanaa tiim baisan yum bolov uu daa.

Tuesday, October 12, 2010

Вансэмбэрүү



Ene guuriig harahaar Songiny guur shig haragdaad tsaana ni baigaa uul Songino uul shig haragdaad baigaa yum. Enehuu Vansemberuu tsetsgiig ene l duunaas sain medeh bolson doo. Hosooroo urgadag, horvood hosgui, hovor tsetseg gedeg. Neeree haraad baihaar huuhdiin zulai shig haragdah yum bilee. Dasramd helehed Vandan, Dulamsuren ene 2 duuchin maani manai angiin bagsh Altangereliin bas shavi nar baisan yum bilee.

Вансэмбэрүү цэцэг гэж ...


Бум-Эрдэнэ гуайн блогоор ортол вансэмбэрүү цэцгийн зурагнууд тавьсан байв. Тэрхүү цэцгийг Баянхонгор аймгийн Баянговь сумын Богд ууланд очиж авсан талаар бичсэн байлаа. Мөнх цаст Богд уулын нөгөө тал нь Хуучин Жинст сумаас харагддаг билээ. Бум-Эрдэнэ гуайн нийтлэлийг уншаад бага байхдаа аавынхаа төрсөн нутагт зуны амралтаараа ээж, эмээ хоёртойгоо очиж байсан маань санагдаж энэхүү хэдэн мөр бичихээр ойрдоо ороогүй блогтоо салхи оруулах хүсэл төрлөө.

Зуны бүгчим халуунд тэнгэр нь газартайгаа ойртсон юмуу гэмээр, ядахдаа гэрийн сүүдэр ч байхгүй, газарт туссан миний сүүдэр хүүхдийн паркийн инээдэг толинд тусдаг тарваган хүн шиг тийм л тагдгар намхан сүүдэр газарт туссан. Тараг нь тараг биш хоормог л болдог тийм л аагим халуун өдрүүдэд мөнх цаст Богд уулийн оройг харахад сэрүү татаад, хажууд минь ирсэн мэт хөхрөөд цайран харагддаг байсныг яг л өнөөдөр, одоо харж байгаа юм шиг санагдаж билээ. Тэрхүү цагаан цаст малгайтай Богд уульн урд үзүүр дэхь Нарийн Харын нурууны энгэрт аав маань мэндэлсэн гэдэг. Бага байсан хэдий ч гэрээсээ холдож үзээгүй болоод ч тэр юмуу, хотод үлдсэн аавыгаа санаж байсан болоод ч тэр юм уу миний ой ухаанд тэр л уул маш тод үлдсэн билээ. Богд уул гээд уншсан тань тэр л үед эмээгийн минь зааж байсан нуруу, алхаад очиход энүүхэнд байгаа юм шиг тэр л цагаан малгайтай, сэрүү татуулсан хар хөх Богд уул маань яг л хажууд байгаа юм шиг санагдаж байна.
Энэ дээр оруулсан зураг маань харин Богд уул биш Отгонтэнгэр уул юмаа. Хэрвээ одоо очвол Богд уул маань вансэмбэрүү цэцэгтэйгээ ингэж л харагдах болов уу гэж бодлоо. Отгонтэнгэр уул маань арай мөлгөр оройтой юм. Энэхүү бага насны дурсамжийг маань сэргээж өгсөн Бум-Эрдэнэ гуайдаа баярлалаа. Мөн энэхүү зургийг тавьсан блогчиндоо бас талархлаа илэрхийлье.

Sunday, April 25, 2010

Amazing voice: Norovbanzad

Бид Уртын Дуугаа Хятадад алдсан гэнээ ...

Өнөөдөр Монгол Улсын Гавъяат Жүжигчин, Морин Xуурын чуулгын удирдаач Батчулуун гуай уулзалт тоглолт Чикагод хийлээ. Энэxүү уулзалтанд дээр Батчулуун гуай хэлэхдээ " Монгол улс маань уртын дуугаа Хятадад алдсаан " гэж. Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэхээр Хятад улс "Уртын дууг" анх үүсгэсэн гэсэн эрх бүхий зүйлийг ЮНЕСКО-оос авсан. Бид нар хоцорчихсон гэлээ. Харин "Mорин Xуур" - aa авч чадсан " Xөөмий " -ний хувьд яригдаж байгаа гэлээ. Гайxмаар ч, цочмоор ч "Яагаад?" гээд цээжээ дэлдмээр л боллоо. Одоо тэгээд урлагт хайртай, түүний төлөө зүрх сэтгэл нь цохилж байдаг хүмүүс надааc илүү бухимдаж л байгаа даа гэж бодоод, тэр хүмүүс яриад хэлээд авч чадаагүй л байхад би хажууд нь юу ч билээ дээ гэж бодлоо. Харамсмаар санагдаж билээ. Их эзэн Чингис хааны минь нэрийг хүртэл өмчлөөд авсан байхад нээрээ юу ч хэлэх вэ гээд л байж байна даа. Арай мөдхөн Монголоороо ярихад зөвшөөрөл авах вий дээ гэмээр юмаа.

Thursday, April 15, 2010

Je m'apelle Helene



Bas ene duug olloo. Buyantai neg ni door ni ugiig bas bicheed orchuulsan baina. Huulchihlaa. Curtesy for youtube.

Hélène
Je m'appelle Hélène
Je suis une fille
Comme les autres
Hélène
J'ai mes joies mes peines
Elles font ma vie
Comme la vôtre
Je voudrais trouver l'amour
Simplement trouver l'amour
Hélène
Je m'appelle Hélène
Je suis une fille
Comme les autres
Hélène

Helena
My name is Helena
I am a girl
Like other
Helena
I have my joys my pains
They are my life
Like yours
I would find love
Simply find love
Helena
My name is Helena
I am a girl
Like other
Helen

pour l'amour d'un garcon



Ene kinog oroid 6:10d uzeh gerluugee yaran ayul boldog baijee. Zarim zaluuchuud ni barag bidnii anhny crush baisan baihaa. Tedniig duurain bas huvtsaslalt usnii zasalt geed l ih moda delgeruuldeg baisan daa. Baga nas sanagdchihlaa

Monday, February 15, 2010

Дашдоржийн Нацагдорж

ХӨДӨӨ ТАЛЫН ҮЗЭСГЭЛЭН

Хөндий талын зэрэглээ мяралзан жирвэгнэхийн дунд хэдэн өндөр юм сүүмэлзэн үзэгдэх нь харь газрын аяны хүний нүдэнд яахин даруй танигдана. Хурдлан довтлох уурын тэрэгний өмнөөс намрын салхи хүчтэйгээр үлээхэд хоёр нүдэнд нулимс гялтганан холын барааг харж ядна.
Өвгөн жолооч, ухасхийн, хийг нэмэхэд дөрвөн хүрд харвасан сум мэт эргэлдэх бөгөөд бүртэлзэн харагдагч бараа нэг үе далд орж, нэг үе ил гарна. Удалгүй ойртон очвол өмнөх гүвээн дээгүүр сүм хийдийн орой бүртэлзэн цухуйж, алтан ганжуур нь өглөөний нарны гэрэлд үзэсгэлэнтэй гялбалзана.
Гандарсдын хийдийн суврагын тэнд гайхамшигтай манжлага цамхагт өлгөсөн хонхны дуу нь хангинан жингэнэнэ. Бүрээ бишгүүрийн дуу үргэлжлэх бөгөөд цам жахар бүжиглэж буй ажээ. Хөдөөгийн хүмүүс хэд хэдэн зуугаар хуралдаад, эрээн мярааныг өмсөж ийш тийш зөрөлдөнө.
Сүлжилдэн давхилдах хөдөөгийн хүмүүсийн цэнгэл нь миний сэтгэлийг даруй бахдуулж, Сан бэйсийн морины сайхан нь миний дурыг хөвсөлзүүлэн хөдөлгөнө. Монгол газар минь уудам юмаа. Маш сайхан морьтой юмаа, морио унаад давхихад манай цог заль сэргэнэ.
Ийшээ ширтэж, тийшээ гөлрөн, үүнийг гайхаж ,түүнийг бодсоор явтал, олон морьтой хүмүүсийн дундуур нэгэн сайхан саарал морины толгой тэмүүлэн, ам нь ангалзаж, хоёр чих нь солбилзон үзэгдэхэд хэдийн миний хоёр нүд гэрэлтэн туссан бөгөөд нэг залуу хүүхэн жолоог дугтран зүтгүүлсээр гарч ирэх нь хувилгаан охин адил гэрэлтэй ба цог заль өнгөтэй жавхлантай нь түмэн баатар эрсийн боловч, зүрхийг чичрүүлэн догдлуулж , төв эрдэмт оюутны боловч сүнсийг холбилзуулан татна.
Цагаан саарал морины нуруун дээр ногоон гөлөмтэй боржигин янзын эмээлийг тохсон нь холхи газрын хүлгийн өнгө ялгаран, үзэсгэлэн бүрдээд, түүний дээр залуу охин хормойг цэмцийтэл, гуяыг мөлчийлгөн ороогоод, хөндлөн суужээ. Үзвэл нас арван найм, ес агаад шинэ сарны адил хурц тунгалаг гэрэлтэнэ. Урт хар гэзгийг гурваар даран унжуулж, улбар шар дурдан алчуураар толгойгоо ороон, өрөөсөн нүдний дээд тал дээр хэлтгий зангилан үзүүрийг унжуулсан нь залуу бүсгүйн дэгжин байдлыг үзүүлжээ. Цайвар өнгөтэй зөөлөн царай нь зуны наранд борлоод хоёр хацарт нь улаан туяа тусжээ. Харах нүдний хар цагаан нь хослоод, хотын залуу хүний дээр эелдэг нимгэнээр хөдлөх тутамд нүд эрхгүй дагалдан давхина.
Энгэр нударгыг хар торгоор эмжиж, нарийхан хошмог тавьсан хүрэн ягаан чисчүү дээлийг өмсөн, зүүн ханцуй дотроос нарийхан хурууг цухуйлган, жолоо цулбуурыг хугас барин атгаад баруун ханцуйгаа сул тавин, түүний дотор гараа нуун, ташаагаа тулж буулгасан том нударгыг далбайлган бүрхүүлсэн нь шинэ цагийн хээнцэр байдлыг гайхуулжээ. Хоолойн товчийг задгай тавьсан дотуур басхүү хар торгоор бөөрөнхийлөн эмжсэн цайвар шар дурдан цамцны зах цухуйж буй агаад түүний дотор нимгэн цагаан хөрстэй гуа хүзүү үзэгдэхэд хазаад авмаар буй.
Шар бажгар дурдан бүсийг шавхийтэл жийсэн нь талын идэр махбодыг бахархуулжээ. Харь газрын залуу хүн түүний замыг хөндөлдөн саатуулж, хэдэн үг асуун хэлэлцэхэд тал газрын бага охин тэр жолоог татаж, дуртайгаар түдгэлзэн хариулан өчиж басхүү энэ тэрийг лавлан сонирхоно.
Ташаа нь тэвхийж, хавирганы яс нь зурайсан ялгуун саарал морь тогтож ядан, гуа сайхан дөрвөн хөлөөр ээлжлэн газар цавчилж, уран сайхан толгойгоо ийш тийш сэжих нь агаарт дэгдэж, үүдэнд умбан алдах боловч, дээр нь унасан үзэсгэлэнт охин ажиггүй сууж өгүүлэлдэх бөгөөд үг хэлэлцэн хичээнгүйлэн аашлах нь бага хүүхэд мэт хөнгөмсөг эевэрүү хасын өнгөт дөрвөлжин цагаан шүдээ яралзуулан үе үе инээмсэглэн мишээх хаврын улирал ирж буй адил бахтай. Эелдэг түүнийг үнсэж шимж ханашгүй.
Хээр талын дунд хөндлөн гулд давхиж хөдөөгийн саруулд биеэ гайхуулсан ийм нэг үзэсгэлэнтэй учраад хэрхэн сэтгэл хөдлөхгүй байж болох ажээ. Чинээгээр хичээнгүйлэн хэлэлцэж, сонирхлыг тавина. Өндөр хааны өврөөр нутагладаг гэнэ. Өнөө өдөр тэнд буусан гэж өмнө хөндийгөөр угалзан цэнхэрлэж урссан Хэрлэн голын хөвөөн дээр нэг эрээн майхан бүрэг бараг үзэгдэхийг заагаад, даруй морио ташуурдан харайлгаж, исгэрэн харайлгасаар одов. Хэрэв би морьтой болоод завтай явсансан бол доо. 1931 он